خلاصه ای از مطالب وزیر نفت در برنامه پایش

با توجه به اهمیت مطالبی که در این جلسه ذکر شده است، خلاصه ای از مطالب وزیر نفت در برنامه پایش در 21 مرداد 1393 ارائه می شود. بخش های مهم تر مطالب، با رنگ دیگر مشخص شده است.

بیژن نامدار زنگنه که تا بامداد سه شنبه در برنامه اقتصادی پایش در شبکه یک سیما سخن می گفت، درباره برنامه‌های خروج از رکود در وزارت نفت گفت: اقتصاد ما با مشکلاتی که برای نفت ایجاد کردند به رکود رفت. تمرکز تحریم ها بر بخش نفت بود و این تمرکز بر نفت اثر گذاشت. اگر بخواهیم از رکود خارج شویم باید نفت در بخش مهمی از اقتصاد نقش پیشران را داشته باشد. سیاست هایی که اکنون برای خروج از رکود تعریف می کند عمدتا برای سال جاری و 94 هستند. البته برنامه های دراز مدت هم داریم ولی وقتی در مورد زمان حال صحبت می کنیم باید به مسائلی توجه کنیم که طی دو سال بتواند در اقتصاد اثر بگذارد. یکی از کارهای مهمی که داریم افزایش صادرات نفت خام و میعانات است. اگر صادرات نفت افزایش پیدا کند از دو طریق بر خروج از رکود تاثیر می گذارد :

1- اول اینکه برای کشور ارز تولید می شود و وقتی ارز بر تولید کالا و خدمات وارد شد به مواد اولیه تبدیل می شود. قسمت اعظمی از مواد اولیه برای تولید و فعالیت بیشتر کارخانه ها صرف می شود.
2-دومین تاثیر نیز این است که دلار به دست آمده از نفت به ریال تبدیل شده و وارد بودجه کشور می شود. چون وقتی بودجه کم است طبیعتا بودجه های عمرانی را محدود می کنیم اما با این کار بودجه های عمرانی افزایش پیدا کرده و فعالیت های اقتصادی نیز بیشتر می شود. اکنون یک قوه عاقله در دولت مشغول فعالیت است که به صورت سلیقه ای عمل نمی کند. برای انجام هرکار گروهی بحث، تبادل و چالش می کنند تا به یک تصمیم برسند و هیچ کدام از تصمیم ها بر مبنای نظر شخصی نیست.
برای خروج از رکود در دو سال آینده بیشترین تمرکز را بر افزایش تولید گاز گذاشته ایم. در واقع یک سری طرح هایی در پارس جنوبی داریم که عموما هم میدان مشترک مورد بحث ماست تا تولید گاز را در کشور افزایش دهیم. سال گذشته 27 میلیارد لیتر سوخت مایع در نیروگاه ها مصرف کردیم. این آمار مصرف نشان دهنده وجود کمبود گاز است. ارزش سوخت مایع مصرفی فوق بالغ بر 18 میلیارد دلار بود. استفاده از این سوخت هوا را آلوده کرده و متاسفانه محصولی را که می توانستیم صادر کنیم بسوزانیم.
هر یک واحد گازی که تولید می کنیم یک لیتر از آن را کم می کند و به صادرات ما افزوده می شود. برنامه ما تا پایان سال این است که 100 میلیون متر مکعب گاز بر تولید کشور در روز اضافه کنیم که برنامه سختی است و برای آینده هم آن را در نظر گرفته ایم. این برنامه باعث می شود امسال دست کم پنج میلیارد دلار درآمدمان از صادرات فرآورده افزوده شود. سال دیگر نیز این رقم بالای 10 میلیارد دلار خواهد بود. اجرای برنامه فوق باعث می شود که منابعی را برای اجرای طرح های نفت تامین کنیم و پول برای واردات کالا تامین شود که به جریان اقتصادی کشور حرکت بدهد تا بتوانیم از رکود خارج شویم.
وقتی گاز را تامین کردیم می توانیم طرح های بهینه مصرف را که تحت عنوان بند قاف ماده دو قانون است را انجام دهیم. در کنار نیروگاه ها خوراک و سوخت برای پتروشیمی و صنایع تامین می کنیم. تولید پتروشیمی ها به دلیل کمبود گاز کاهش پیدا کرده است. امسال سعی می کنیم گاز را برای پتروشیمی ها تا حدود زیادی فراهم کنیم. خوراک های دیگر پتروشیمی مثل اتان که در حال حاضر کمبود داریم نیز در صورت امکان مشکلات تامین آن را برطرف می کنیم.
تولید پتروشیمی از 20 میلیارد دلاری که سال گذشته بوده به 22 میلیارد دلار خواهد رسید و در صورت تحقق 12 درصد افزایش خواهیم داشت. در افزایش تولید گاز هم میادین مشترک مدنظر ماست و آن چیزی که اتفاق می افتد به طور کامل از سوی پارس جنوبی است. 17 فاز پارس جنوبی را در دست اجرا داریم و اولویت و تمرکز ما بر تعداد هفت فاز است که 180 میلیون گاز برای ما تولید می کند. مقداری نیز از میدان کیش تا سال آینده تولید می کنیم.

با وضعیت متعادلی که به وجود می آید امیدواریم بتوانیم گاز نیروگاه ها، صنایع و خوراک پتروشیمی ها را تامین کنیم. نزدیک 80 میلیارد دلار در سال تفاوت قیمت سوختی که در داخل می فروشیم نسبت به قیمت فوق بین المللی اش است. مقام معظم رهبری  در اقتصاد مقاومتی توصیه کردند که از ظرفیت هدفمندی یارانه ها برای ایجاد اشتغال و تولید استفاده شود. نزدیک به سه میلیون خانوار در روستاها و شهرهای کوچک کشور گاز ندارند.
پیش بینی کردیم نزدیک به دو و هشت دهم میلیون نفر از این تعداد را ظرف حداکثر سه سال گاز بدهیم. مقداری که صرفه جویی می شود حداقل حدود سه میلیارد دلار ارزش سوختی است که این افراد استفاده می کنند. باید گاز طبیعی را داشته باشیم. کل هزینه گاز رسانی به سه میلیون خانوار کمتر از چهار هزار میلیارد دلار است و ما طی یک سال می توانیم این صرفه جویی را داشته باشیم.
در حقیقت ما از ظرفیت صرفه جویی و بهینه سازی مصرف می توانیم اشتغال ایجاد کنیم. 10 هزار میلیارد تومان کار در دولت تهیه می شد بدون اینکه از منابع اعتبارات بودجه ملی کشور هزینه کنیم. مجلس اجازه خوبی را به دولت داد که در قالب تبصره دو قانون بند قاف است. موتورخانه هایی در خانه های سطح کشور داریم که با یک سری اقدامات ساده می شود 30 درصد از مصرف آنها را کاهش داد ولی بدون اینکه رفاه مردم کم شود. به افرادی اعلام کردیم نسبت به  اصلاح موتورخانه ها اقدامات لازم را انجام دهند و با این اصلاحات پول قبض گاز آنها کم می شود.
هر کسی که یک متر مکعب گاز صرفه جویی کند در مدت 30 ماه آن را 500 تومان می خریم. در حال حاضر چاه های آب کشاورزی نزدیک به دو و نیم میلیارد لیتر نفت و گاز مصرف می کنند. برآورد کردیم اگر یک متر مکعب گاز صرفه جویی کنند و مصرفشان را برقی کنند می توانیم ظرف سه سال یک هزار میلیارد دلار را به آنها پرداخت کنیم. اگر هر نفر در سال 50 هزار مصرف سوخت در چاه دارد ولی آن را برقی کند حاضریم تا 50 هزار دلار در عرض سه سال به وی پرداخت کنیم و این یک و نیم میلیارد دلار کار است.
یک تن کیلومتر بار را اگر به جای حمل و نقل در جاده از راه آهن استفاده کنند 30 سی سی صرفه جویی خالص ما در نفت و گاز می شود. برای مترو اعلام کردیم برای هر مسافری که اضافه می شود بین 12 تا 18 سنت پرداخت می کنیم و این باعث شد تا تمام متروهای موجود فعال شود. در حقیقت برای بازپرداخت هزینه خرید تجهیزات و ماشین آلات از خارج را ما برای مترو ضمانت می کنیم که با این کار صرفه جویی می خریم.
قرار شد 140 هزار تاکسی را نوسازی کنیم و با خروج تاکسی های فرسوده از خط، تاکسی های گازسوز و اتوبوس های جدید بیاوریم که این یک حرکت بزرگ است. قرار است نزدیک به 30 میلیارد دلار کار ایجاد شود که از امسال آن را اجرایی می کنیم. برای انجام این کارها از دولت اعتبارات نمی خواهیم ولی تمام اموری که قرار است انجام شود اجازه قانونی دارند.
توسعه میادین نفتی و گاز را با کمک صندوق توسعه در برنامه داریم. یک تحرک مهمی را در بخش نفت بدون محتاج بودن به اعتبارات دولتی شاهد هستیم. اگر قرار است ظرف سه سال 10 هزار میلیارد تومان پول به اقتصاد واریز کنیم یک بخش عظیمی کار ساده تولید می شود. مجلس امسال 100 میلیارد دلار برای کارهای مهندسی، تقاضا برای کالاهای صنعتی و دیگر کارها به ما اختصاص داده است.
تا زمانی که مردم و کارآفرینان ما باور نکنند که برای تولید ثروت باید زحمت کشید دولت پیشرفت نمی کند. اکنون برخی افراد هستند که فقط می خواهند با رانت زندگی کنند. کسی که چیزی را از دولت ارزان خریده و جای دیگری گران می فروشد که کاری نکرده است. برخی از افراد یک شرکت را اقساطی می خرند و ظرف دو تا سه ماه تمام پول بدهی خرید شرکت را پرداخت می کنند این کار منطق اقتصادی ندارد.
پیشرفت کشور نه با رانت بلکه با زحمت، خلاقیت و کارآفرینی میسر می شود. ما باید باور داشته باشیم که بدون رانت زندگی کنیم. قیمت حمل و نقل کالا با کامیون در ترکیه ارزان تر از ایران است.
تا مردم و کارآفرینان باور نکنند و فرهنگ اجتماعی تقویت نشود که برای ثروتمند شدن کشور باید زحمت کشید، از مشکلات خارج نخواهیم شد.
عده ای فقط دنبال رانت هستند امروز عده ای هستند که تنها می خواهند از رانت دولتی استفاده کنند و به طور مثال کالایی را از دولت با هزینه پایین بگیرند و آن را گران بفروشند؛ حال آنکه در کره جنوبی مردم زحمت می کشند تا کشورشان پیشرفت کند.
چگونه یک نفر یک شرکت را پیش خرید می کند و ظرف سه ماه تمام پول آن را می پردازد، با رانت نمی شود به کشوری پیشرفته تبدیل شد بلکه باید با کار و تلاش و خلاقیت به این هدف رسید.گر تحریم ها تا سال 1400 برداشته شود ما 500 میلیارد دلار درآمد اضافی خواهیم داشت. برای اینکه پارس جنوبی کارش پیش برود و گاز تولید کند نیاز به یک الزامات است. بخش مدیریتی، پیگیری، ساماندهی و منابع مالی برای این تولید نیاز است. منابع نفت خیلی کم است و امسال بخشی را از صندوق ذخیره وام می گیریم.
بخش از منابع را نیز از طریق فروش فرآورده های تولیدی مازاد، میعانات اضافی تولید شده و بخشی را از محل بازار داخلی سرمایعه تامین کنیم. در حقیقت پیش فروش فرآورده های آتی را انجام می دهیم تا پول جمع کنیم. این یک کار جدیدی است که بورس انجام می دهد و طی یک ماه اخیر اولین بسته پیش فروش فرآورده های نفتی را انجام می دهد. برای اقدامات ضد رکود و تورمی، در کارهای تولید و سرمایه گذاری از آن استفاده می کنیم.
چیزی به عنوان تهاتر نفت و کالا بین ایران و روسیه نداریم.
من تأسیس پالایشگاه را امری مقدس نمی دانم اما مخالف تأسیس آن هم نیستم و اگر لازم باشد پالایشگاه نیز راه اندازی می شود. اتفاقاً تمام پالایشگاه هایی که بعداً ساخته شد در زمان وزارت من کلنگشان به زمین خورده بود .
اگرچه معتقدم پالایشگاه به صرفه نیست اما اگر نیاز کشور را تأمین کند اقدام به ساخت پالایشگاه می کنیم. در زمان حاضر سالانه 4 میلیارد دلار به پالایشگاه ها تخفیف می دهیم و برخی می خواهند این رقم دوبرابر هم بشود.
مجلس قیمت خوراک را 95 درصد اعلام کرد و خیلی ها به دنبال این هستند که قیمت خوراک 90 درصد شود. وقتی قیمت 95 درصد باشد یعنی در هر بشکه 6 دلار به پالایشگاه تخفیف می دهیم. ماهانه 11 میلیون دلار و سالانه 4 میلیارد دلار با این قیمت به پالایشگاه ها تخفیف می دهیم. برخی از نماینده های مجلس به دنبال این هستند که عدد قیمت را به 90 درصد کاهش دهند. تخفیف ما هشت میلیارد دلار شود که پالایشگاه ها 100 درصد قیمت خوراک خرج نمی کند.
اکنون در اقتصاد مقاومتی پیش بینی کردیم ظرفیت پالایشگاه با هدف صادرات به سه میلیون بشکه برسد که فعلا خوشبختانه با همین 95 درصد قیمت خوراک هم به صرفه است. در زمینه میعانات گازی یک میلیون بشکه برای پالایشگاه ها در نظر گرفتیم و تمامی میعانات کشور باید اول پایش شده و بعد ارسال شود. برای نفت سنگ هم در حال برنامه ریزی هستیم.
دو میلیون بشکه برای کالاهای متعارف در نظر گرفته ایم و قرار است 200 هزار بشکه دیگر نیز در آینده اضافه شود. در حقیقت ظرفیت 1800 حال حاضر به سه میلیون بشکه خواهد رسید که عمده آنها میعانات گازی است چون اقتصاد بهتری دارند.
برای نیاز داخلی با پالایشگاه ستاره خلیج فارس تقریبا برای 10 سال هیچ کمبودی به منظور مصرف داخلی نداریم که حتی با استاندارد یورو چهار است و این کار از سال دیگر شروع شده و تا پایان سال 95 تمام واحدها مهیا می شوند. 360 هزار بشکه آن می تواند 36 میلیون بنزین یورو پنج و مقداری هم گازوئیل به ما ارائه کند.

از سال 92 واریز پول عمل شده است و باید ببینید این صندوق در گذشته چه قدر و به کجاها وام داده است. به هرحال باید وام می دادند چون اگر 100 میلیارد دلار به صندوق ریخته بودیم که باید اکنون 100 میلیارد دلار طرح در کشور از طریق صندوق و جدای از فاینانس های دیگر انجام می شد اما این پول واریز نشد. یکی از ارکان اقتصاد مقاومتی به نظر من توجه به این مسئله است که از منابع نفتی به صندوق واریز کرده و سرمایه گذاری کنیم.
در حال حاضر ساز و کار نوسانات بودجه را نداریم و این ضعف موجود در کشور است. اکنون مشکلات زیادی به وجود آمده است، با اینکه دچار تحریم هستیم پول واریز می کنیم ولی این واریز با زمانی که چهار میلیون بشکه تولید داشتیم بسیار متفاوت است. خیلی فرق می کند با زمانی که بدون محدودیت می توانستیم صادر کنیم ولی اکنون مشکلات فراوانی داریم اما وی افزود: دولت همچنان پول را واریز می کند و صندوق آماده ارائه وام است. در هر صورت این اوضاع ساز و کار درستی برای اصلاح اقتصاد ایران نیست و اگر بتوانیم وابستگی اقتصاد را کم کنید خیلی خوب است. ناراحت هستم که جوانان ما گرفتار مشکل بیکاری هستند. وظیفه دولت این است که نرخ بیکاری را پایین آورده و تولید اشتغال کند.
یکی از راهکارهای رونق اقتصادی ایجاد اشتغال است. مشکلی که در حال حاضر در خانه های مردم وجود دارد این است که هیچ خانه ای خالی از چند فرد بیکار نیست. وقتی وزارت نفت را در سال 84 ترک کردم حدود 80 هزار نفر شاغل داشتیم و حالا که تمام پتروشیمی ها و پالایشگاه ها واگذار شده 120 هزار نیرو داریم. در حال حاضر بین 50 تا 60 هزار نیروی مازاد داریم آیا می شود باز هم استخدام کنیم.
هفته ای حداقل 150 نفری که به من دسترسی دارند برای استخدام تقاضا دارند. یک آزمون استخدامی در اردیبهشت سال 92 برگزار شد که به حدود دو هزار و 500 نفر نیرو نیاز داشتند ولی نزدیک به 100 هزار نفر در آزمون شرکت کردند. مراحلی از کار طی شده و بحث هست تا تعدادی از این شرکت کنندگان در آزمون استخدام شوند. بحث اینجاست که وقتی این تعداد استخدام را انجام دادیم تکلیف میلیون ها نفر دیگر چیست و وقتی مشکل این افراد حل شد بقیه مردم در کشور چه می شوند.
هرساله تولید ناخالص و ثروت کشور کم می شود و این به معنای فقیرتر شدن کشور است. اگر بخواهیم رشد اقتصادی داشته باشیم باید به نقطه ای برگردیم چون در حال حاضر رشد منفی داریم یعنی طبیعتا برای رسیدن به نقطه مثبت باید از نقاط قبلی عبور کنیم. رشد اقتصادی منفی به معنای فاجعه و بیکاری است. در این حالت مردم فقیرتر شده و قدرت خریدشان کمتر می شود.
ما باید بیکاری را حل کرده، از رکود عبور کنیم و تورم را نیز پایین بیاوریم. مهمتر از همه علاوه بر اینکه اقتصاد با محور منطق اداره شود هر روز نیز یک اتفاق زیر و رو کننده و عجیب و غریب در این حوزه نداشته باشیم تا با یک روال منطقی رو به جلو حرکت کنیم. با رعایت منطق در اقتصاد می توانیم به اقتصادمان اعتماد کرده و از این وضعیتی که به طرز بدی به آن دچار شدیم خارج شویم. اگر به سال 89 هم برگردیم اصلا خوب نیست ولی از نظر ریاضی باید به آن میزان تولید برگشت داشته باشیم و پس از آن رو به جلو حرکت کنیم. متاسفانه تولید طی چند سال گذشته همیشه نسبت به سال قبلش کمتر شده و از زمان جنگ هم بدتر بود.
حالا به فرض اینکه روزی یک مدیر هم تغییر کرده باشد، خب یک گروه از افرادی که صلاحیت نداشته و بدون بلیط سوار اتوبوس شدند را عوض کرده و افراد با صلاحیت را جایگزین کردیم. مگر قرار است وقتی افراد بی سواد و ناتوان که در شلوغی و هرج و مرج جایی را گرفتند تا ابد آنجا بمانند. آنها باید جای خود را به افراد با صلاحیت تحویل دهند. وقتی در مجلس بودم تعهد کردم که نفت توسط نفتی ها اداره شود و همین کار را نیز انجام دادم.

تمامی مدیران نفت از افراد با سابقه و با صلاحیت هستند. همه آنها سالم هستند و سلامت نیز برای من بسیار مهم بود. این افراد سالم، با سابقه، با صلاحیت و مشهور هستند که خوشبختانه با کمک آنها آرامش را در نفت ایجاد کردیم. هر روز یکی از بیرون نفت اتفاقی می آمد و رئیس نفت می شد و بعد تمام دوستانش را دور خودش جمع می کرد این گونه که نمی شود زندگی کرد.
متأسفانه در دولت قبلی هر روز یک نفر از خارج می آمد و مدیر یک بخش می شد و پس از مدتی دوستان خود را هم می آورد، اما امروز فردی مدیریت می کند که سابقه دارد نه اینکه یک تعداد گروهبان جای بالاتر از خود بنشینند.
کسی باید بیاید که سابقه دارد. به عنوان مثال در نیروی انتظامی یک نفر که سروان است را هیچ وقت در شغل سرتیپی نمی گذارند اما متاسفانه آنها یک سری گروهبان را روی کار گذاشته بودند. عده ای از بیرون نفت می آمدند و مدیران نفت را تحقیر می کردند که شما چیزی سرتان نمی شود و ما آمده ایم تا یادتان دهیم. این کار خوبی نبود. اگر روزی یک مدیر هم عوض شود مگر اتفاقی می افتد یا اگر صادرات کم شده باشد نباید خوشحال بود.
عده ای غیر نفتی در دولت گذشته وارد نفت شدند که جایگاه شان در وزارت نفت نبوده و در شلوغی وارد وزارت نفت شدند.
از همان ابتدا در مجلس عنوان کردم که مدیران غیر نفتی جایی در وزارت نفت ندارند، این درست نیست که یک گروهبان در جایگاه سرهنگی حضور داشته باشد.
حالا چرا صادرات نفت در خرداد و تیرماه کاهش یافته است؟ خوب، دلایل مختلفی دارد و همه آن را نمی توان از رسانه ملی اعلام کرد، ضمن اینکه فروش نفت با توجه به فصل گرما و سرما نوسان دارد.

این مقام مسئول با بیان اینکه سال گذشته 27 میلیارد لیتر سوخت مایع به ارزش 18 میلیارد دلار تنها در نیروگاه‌ها مصرف شد، یکی از دلایل افزایش سوخت مایع در نیروگاه‌ها را کمبود گاز عنوان کرد و افزود: مصرف سوخت مایع مشکلات و تبعات زیست محیطی هم به همراه داشته است.با تدابیر اتخاذ شده سال جاری 5 میلیارد دلار و سال آینده بیش از 10 میلیارد دلار به فرآورده نفتی توسط ایران صادر می‌شود، علاوه بر این با بهره برداری از فازهای پارس جنوبی، خوراک اتان مور نیاز پتروشیمی‌ها تامین خواهد شد.

تفاوت قیمت سوخت در طول سال نسبت به خارج را 80 میلیارد دلار است، ما از رهنمودهای مقام معظم رهبری در قالب سیاست های اقتصاد مقاومتی استفاده می کنیم و تلاش داریم از ظرفیت هدفمندی یارانه ها برای ایجاد اشتغال و تولید بهره گیریم.
تلاش می کنیم اجازه لازم را برای ارایه فرآورده های اضافه یا میعانات اضافه در بورس و بازار سرمایه بگیریم و از این طریق پول مورد نیاز را تأمین کنیم.

هم اکنون هیچ محدودیتی برای فروش نفت خود نداریم و به هر کشوری که صلاح بدانیم نفت خود را خواهیم فروخت ضمن آنکه دولت نیز هر گونه صلاح بداند پول حاصل از فروش نفت را هزینه خواهد کرد. طرفدار افزایش شدید قیمت نیستم و گرایشم به سمت بهینه سازی است. تمرکز را باید بر سیاست های غیر مقیمی و اصلاح انرژی گذاشت. من مخالف افزایش قیمت بنزین هستم تا وقتی خودرو درست نشود. من می گویم اول خودرو درست شود و مصرف را کاهش بدهیم. همیشه با اروپا نباید مقایسه کنند در هر صورت افغانستان و بنگلادش هم وجود دارد.

تشخیص یا عدم تشخیص سرطانزا بودن این بنزین هم برعهده ما نبوده است؛ بلکه سازمان محیط زیست این موضوع را مطرح کرد و بر همین اساس از دولت خواست که این بنزین نخست در کلانشهرها توزیع نشود.

وی در خصوص دیدار خود با وزیر نفت و انرژی روسیه نیز گفت: ما در قالب اعضای کمیسیون های اقتصادی دو کشور با یکدیگر دیدار و تفاهمنامه ای امضا کردیم تا روابط تجاری دو طرف که تنها به موضوع نفت هم اختصاص ندارد، تسهیل شود.