این مقاله ضمن بیان جزییات پیچیدگیهای مراحل عملیات نفتی در بخش بالادستی، ویژگیهای این بخش با سیستمها و محصولات پیچیده مقایسه خواهد شد. همچنین با روش بررسی تاریخی دورهها و مراحل استراتژیک نفتی صنعت نفت ایران در قبل و بعد از انقلاب، ۳ مدل انتقال و ارزیابی تکنولوژی در قراردادهای نفتی را ارائه و در انواع نسلهای بیع متقابل بررسی میشود و اساس نتایج تحقیق مشاهده میشود که مدل فرایند انتقال تکنولوژی در صنایع نفتی ایران بایستی با برنامهریزی کلان بهصورت مدل بالا به پایین در زنجیرهتأمین این صنعت صورت گیرد. همچنین پس از تبیین فرایند انتقال تکنولوژی در مدل جدید قراردادهای نفتی ایران معروف به IPC، نتیجه میگیریم که با وجود انتقادات فراوان منتقدان، اجرای صحیح شرایط این قرارداد در کنار یک نظام نوآوری بخشی، میتواند با استفاده از جذب سرمایهگذاری خارجی در بخش تکنولوژیهای منتخب، مزایای فراوانی داشته باشد. از جمله این مزایا میتوان به سرریز دانش تکنولوژی نرم بواسطه مدیریتهای چرخشی و انتقال دانش ضمنی و ایجاد یکپارچگی در سیستمها و محصولات نفتی (که به نوعی سیستمها و محصولات پیچیده CoPs محسوب میشوند) اشاره نمود. لذا اجرای این نوع قرارداد، با وجود ضعفها، میتواند به ادامه فرایند حرکت رو به جلوی صنعت نفت کمک نماید.
این مقاله در شماره ۵۴ نشریه مطالعات اقتصاد انرژی توسط سیده مریم محمدی، منوچهر منطقی، زهرا محمدی، ندا گرشاسبی نیا منتشر شده است.