استرات‍ژی نفتی عربستان

عربستان با دارا بودن یک چهارم از ذخائر نفتی شناخته­شدن در جهان (معادل 261 میلیارد بشکه) رتبه نخست را در زمینه حجم ذخائر نفت، به خود اختصاص داده است. هرچند عربستان به عنوان بزرگترین تولید­ کننده نفت در بسیاری از سال­ها شناخته شده و از سوی دیگر موقعیت مهمی در بازار جهانی دارد ولی روابط پیچیده­ و ویژه عربستان با آمریکا و حضور شرکت­های آمریکایی در صنعت نفت این کشور، استقلال آن را در این صنعت زیر سوال برده است. (میرترابی، 1387: 194- 199)

فعالیت­های عربستان برای حفظ جایگاه:

عربستان برای حفظ جایگاه خود در صنایع نفت جهان، در چندین عرصه فعالیت دارد:

الف) روابط عربستان با دیگر اعضای اوپک: عربستان می­کوشد که قیمت نفت را در بالاترین سطح ممکن نگهدارد. هر چند که معتقد است نباید افزایش قیمت نفت، آن قدر زیاد باشد که تقاضای نفت را تحت تاثیر منفی قرار دهد. عربستان با توجه به میادین عظیم نفتی خود می­تواند 2 تا 3 میلیون بشکه ظرفیت اضافی تولید در هر روز داشته باشد. لذا در صورتی که کشورهای عضو اوپک با اقدامات و تصمیمات عربستان موافقت نکنند، عربستان از قواعد اوپک سرپیچی کرده و خود به اضافه نمودن تولید روی می­نهد و همچنین در صورت کاهش تولید از سوی سایر کشورهای عضو اوپک یا یک کشور از عرصه تولید، عربستان آن را جبران می­کند. امروزه اوپک را سازمانی تحت رهبری عربستان می­دانند.

ظرفیت تولید اضافی عربستان، کشورهای دیگر عضو اوپک را به همکاری با این کشور ترغیب و یا وادار می­کند زیرا در صورت بروز جنگ نفتی میان دیگر تولیدکنندگان اوپک و عربستان، ریاض قادر خواهد بود با بازکردن شیرهای اضافی نفت، بهای نفت را به شدت کاهش دهد. برای مثال عربستان در سال 1985 به جنگ قیمت­ها علیه گروهی از تولیدکنندگان اوپک متوسل شد تا آنها را به همکاری با خود  و رعایت سهم این کشور در بازار نفت وادار نماید.

ب) روابط با کشورهای عمده مصرف­کننده: عربستان از بدو ورود به بازار جهانی نفت، روابط ویژه­ای با مصرف­کنندگان بزرگ نفتی به ویژه آمریکا داشته است، که موقعیت این کشور را در بازار جهانی نفت تثبیت کرده است و از سوی دیگر عربستان در برخی از موارد به پیگیری منافع این کشورها نیز اقدام می­کند.

ج) روابط با تولیدکنندگان غیر اوپک: عربستان با تلاش برای تاثیرگذاری بر بازار نفت و تعیین بهای مطلوب نفت در بازار، علاوه بر فشار و مدیریت اوپک با سایر تولیدکنندگان نظیر روسیه، نروژ، مکزیک و … هم رابطه برقرار کرده و با مصالحه و مذاکره با آنان به همکاری و تعادل دست زده است، چرا که روسیه در طی سال 2000 با افزایش ظرفیت تولید و نزدیکی میزان تولید به عربستان، سعی در کسب رتبه برتر نفت داشت که با مصالحاتی که بین دو کشور به وقوع پیوست، این دو کشور به همکاری با یکدیگر اقدام کردند.

 

منابع و مآخذ:

میرترابی سعید(1387)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس.

نوروزی محمد (1391)، گفتارهای عمومی درباره مسائل نفت ایران، تهران: انتشارات انجمن علمی دانشجویان رشته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه­السلام.

]]>