تقویت شورای عالی انرژی، الزامی برای دوره گذار تا تشکیل وزارت انرژی

به گزارش عیارآنلاین در یادداشت‌های اول و دوم، ضرورت تشکیل وزارت انرژی با توجه به عدم یکپارچگی مدیریت انرژی تبیین شد. همچنین با توجه به مشکلات ساختاری و ماموریتی وزارت‌خانه‌های در ارتباط با بخش انرژی، تقویت شورای عالی انرژی به عنوان منطقی ترین و کم هزینه ترین راهکار در دوره گذار تا تشکیل وزارت انرژی تعیین شد.

تشکیل شورای عالی انرژی، راهکاری برای یکپارچه‌سازی مدیریت انرژی

تشکیل شورای عالی انرژی در راستای یکپارچه‌سازی ساختار اداره انرژی از نظر سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، کنترل و نظارت بخش انرژی و زیربخش‌های آن و دست‌یابی به یک نگرش یکپارچه در بخش انرژی در کشور و استفاده از فرصت‌های همکاری مناسب بین سازمان‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌ربط در امر انرژی بوده است اما تجربه چندین ساله این شورا نشان می‌دهد که نتوانسته است در رسیدن به اهداف خود موفقیت چشمگیری کسب نماید. در یک جمع‌بندی اولیه می توان گفت شورای عالی انرژی، به عنوان یک شورا دارای توان و ظرفیت محدودی است که نمی توان انتظاری فراتر از قابلیت‌های آن داشت چه اینکه چنین انتظاراتی در عمل نیز رنگ واقعیت را نخواهد دید.

شورای عالی انرژی، نهادی برای حل اختلافات وزارت‌خانه های مرتبط

ساختار موجود شورای عالی انرژی به گونه‌ای طراحی شده است که در حالت خوشبینانه می‌تواند به عنوان یک بازوی مشورتی برای رئیس‌جمهور در امر حل و فصل اختلافات بین وزارتخانه‌ای (به ویژه وزارتخانه‌های نفت و نیرو) در نظر گرفته شود چرا که از یک سو، امضای رئیس جمهور برای الزام‌آور بودن مصوبات این شورا ضروری است  و از سوی دیگر فقدان دبیرخانه قدرتمند که توانمندی و اختیارات کافی برای اداره و اثرگذاری مناسب بر این شورا را ندارد، موجب می‌شود در فاصله‌های زمانی طولانی‌مدت تشکیل این شورا، تنها به موضوعاتی پرداخته شود که جنبه اختلافی پیدا کرده‌اند و در نتیجه شورا به صورت منفعلانه به بحث در مورد آن‌ها پرداخته است و طبیعتاً نمی‌تواند با رویکرد و نگاهی بلندمدت و فعالانه به بررسی موضوعات کلان و حکمرانانه حوزه انرژی بپردازد. دبیرخانه شورا نیز، ظرفیت کافی برای پیگیری مصوبات و تهیه پیش‌نویس‌های لازم برای دستورجلسات آتی را ندارد.

گام‌های اصلاحی برای تقویت شورای عالی انرژی

با توجه به بررسی ضعف‌های شورای عالی انرژی، با دو رویکرد می توان به گام های اصلاحی پرداخت. رویکرد اول حذف شورای عالی انرژی و تشکیل نهاد جدید و رویکرد دوم حفظ این شورا و ارائه راهکارهایی برای تقویت این شوراست.

با توجه به ظرفیت بالای این شورا و امکان اصلاح و تقویت آن شورای عالی انرژی را می توان راهکاری موقتی برای حالت گذار از ساختار فعلی به ساختار یکپارچه نظیر تشکیل وزارت انرژی دانست. بر اساس آسیب‌شناسی های صورت گرفته از این شورا، سه پیشنهاد به شرح زیر برای اصلاح، می توان در نظر گرفت.

• تقویت دبیرخانه شورای عالی انرژی: با توجه به محدودیت‌های دبیرخانه موجود(سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور)، ایجاد تشکیلات منسجم و توانمند در سازمان برنامه و بودجه به منظور ایفای نقش مستقل و مشخص به عنوان دبیرخانه شورای عالی انرژی بسیار ضروری است.
• تعیین وظایف مشخص و موکّد برای شورای عالی انرژی در قوانین و اسناد کشور: با اینکه در قانون برنامه سوم توسعه دامنه وظایف و اختیارات شورای عالی انرژی به صورت کلی مشخص شده است ولی تعیین وظایف و ارائه نقش های مشخص از سوی دولت و مجلس به این شورا، می‌تواند در پررنگ‌تر‌کردن نقش این شورا موثر باشد.
• ایجاد ظرفیت های لازم برای شورای عالی انرژی جهت بهره‌گیری از توان کارشناسی جمعی در کشور: تقویت سازوکارهایی جهت استفاده شورای عالی انرژی از توان کارشناسان اجرایی و دانشگاهی برای مساله‌یابی و یافتن راهکارهای مناسب برای مسائل پیش رو یکی از نیازهای اساسی این شوراست.