بررسی حفاری افقی چاه های نفت و گاز در میادین مشترک بر اساس قواعد حقوق بین الملل عمومی.

در ابتدای اکتشاف نفت صرفا از حفاری عمودی استفاده می شد.به این بیان که حفاری چاه ها به صورت عمودی و در راستای یک خط مستقیم,توسط شرکت های بین المللی نفتی صورت میپذیرفت.اما در دهه ی اخیر و با توجه به پیشرفت روز افزون علم، از حفاری افقی نیز استفاده می گردد.بدین ترتیب که چاه در سرزمین کشور الف حفاری شده ولی مته حفاری به سمت کشور ب توسط مهندسین مربوطه متمایل می گردد و بدین ترتیب نفت از میدان کشور ب تولید می شود که حتی ممکن است میدان مشترک نباشد!!امری که در بسیاری از میادین مشترک در کل دنیا توسط کشورهای همجوار میدان ادعا شده و طرف مقابل را به حفاری افقی متهم مینمایند.(برای مثال گروهی از مهندسین ایرانی،عقیده بر حفاری افقی کشور قطر در بهره برداری از میدان پارس جنوبی دارند).لازم به ذکر است که بر اساس بیانات متخصصین امر،انجام حفاری های افقی باعث افزایش ضریب بازیافت و افزایش تولید نفت و یا گاز از میدان نفتی و گازی می گردد.بحث در رابطه با این نوع نحوه برداشت با توجه به تخصصی بودن آن و قرار گرفتن در زیر مجموعه ی مباحث مهندسی از حوصله پست حاضر خارج بوده و صرفا به ابعاد حقوقی قضیه پرداخته می شود.
بر اساس قواعد حقوق بین الملل عمومی، کشور ها دارای حاکمیت نسبت به سرزمین خود و فضای زیر و مافوق هستند.بنابراین حفاری های افقی و برداشت نفت و هدایت مته حفاری به زیر زمین متعلق به کشور همسایه بر اساس منابع حقوق بین الملل موجود در ماده ۳۸ اساسنامه ICJ یا دیوان بین المللی دادگستری که شامل معاهدات(مانند معاهده ۱۶۴۸)،عرف،اصول کلی حقوقی(اصل حاکمیت دائمی دولت ها بر منابع طبیعی خود) و دکترین و رویه قضایی(آراء صادره در رابطه با پرونده اریتره و یمن ویا رای صاده در رابطه با دو کشور گویان و سورینام) می شود، ممنوع بوده و موجب مسئولیت مدنی و دولت خاطی می گردد.
لازم به ذکر است که با توجه به امکانات علمی موجود در کشور،امکان بررسی موضوع و رصد تخلف کشور همسایه(مثل قطر) وجود ندارد و چه بسا کشور مزبور از این امر سوء استفاده کرده و به برداشت همه جانبه از میدان مشترک پارس جنوبی اقدام نماید.لازم به ذکر است که علاوه بر غیر قانونی بودن حفاری افقی بر اساس منابع حقوق بین الملل،کشور جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس دارای معاهدات دو جانبه مابین خود بوده و انجام حفاری را تا متراژ معینی از خط مرزی ممنوع اعلام نموده و همچنین در صورت اکتشاف میدان نفتی،طرفین را ملزم به همکاری در برداشت از میادین مزبور می نمایند.برای مثال نظر دوستان را به معاهده منعقده میان ایران و قطر در سال ۱۳۴۹ جلب می نمایم که انجام هرگونه حفاری در فاصله ۲۵۰ متری خطوط مرزی را ممنوع اعلام کرده (تا چه رسد به حفاری افقی)و طرفین را ملزم نموده تا در صورت اکتشاف تجاری میدان نفتی و یا گازی،با یکدیگر همکاری نمایند.این امر در صورتی است که قطر ۱۲ سال زودتر به برداشت گاز از پارس جنوبی اقدام نمود و تاکنون کوچکترین اقدامی در جهت همکاری در برداشت از میدان مزبور از خود بروز نداده است..
لازم به ذکر است که امروزه از حفاری افقی جهت مقاصد مختلفی در کشورهای تولید کننده نفت و در طول مرزهای یک کشور استفاده میگردد که شاید مهمترین آن خاموش کردن چاه های در حال سوختن و آتش گرفته می باشد.

مطلب توسط آقای هاتف ستاری امرود در اختیار ما قرار گرفته است.